Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, İzmit’in en önemli simgelerinden biri olan Portakal Mescidi’ni yeniden inşa ederek gün yüzüne çıkarmıştı. Büyükşehir uzmanları ardından Osmanlı arşivlerindeki çalışmalarında tarihi yapı ile ilgili önemli bir bilgiyi ortaya çıkardı. Araştırmalar sonucu tarihi yapının 1778 yılında Portakaloğlu Mustafa Ağa tarafından yaptırıldığı anlaşıldı.
Bilgilere ulaşıldı
Büyükşehir Belediyesi, İzmit Akçakoca Mahallesi’nde bulunan ve Kocaeli’nin tarihi miraslarında yer alan tarihi Portakal Mescidi’ni aslına uygun olarak yeniden inşa etmişti. Deprem’de büyük hasar gören ve uzun yıllar harabe halinde kalan tarihi yapı böylece eski haline dönmüştü. Yıllardır tarihe ışık tutan mescit yıllar sonra içinde namaz kılınacak hale gelirken inşa tarihi hakkında önemli bilgilere ulaşıldı.
Osmanlı arşivlerinde çıktı
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı Tarihi Mekânlar ve Kent Estetiği Şube Müdürlüğü uzmanları tarafından yapılan araştırmalar sonucunda tarihi mescidin 1778 yılında Portakaloğlu Mustafa Ağa tarafından yaptırıldığı anlaşıldı. Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde yapılan 3 aylık araştırma sonucunda, daha önce bilinen tarihi yapının dönemin milletvekillerinden olan Portakal Hafız Bey’in 19. yüzyılın sonlarında yaptırıldığı bilgisi de geçerliliğini yitirdi.
Portakaloğlu Mustafa Ağa Mescidi
Tarihi gerçekleri ortaya çıkaran Büyükşehir uzmanları Osmanlı arşivlerinde yaptığı çalışmalarda ‘İzmit’te el-Hac Hasan Mahallesi’nde Portakaloğlu Mustafa Ağa Mescidi imamlığının tevcihi’ isimli belgeye ulaşarak gerçek bilgilere ulaştı. Tarihi yapının ismi böylece ‘Portakaloğlu Mustafa Ağa Mescidi’ olarak değiştirildi. Büyükşehir Tarihi Mekânlar ve Kent Estetiği Şube Müdürlüğü mescidin yeni isminin ve tarihi bilgisinin yer aldığı tabelayı tarihi yapıya asarak mescide ziyaret edenleri bilgilendirdi. Elde dilen veriler ışığında ayrıca tarihi aydınlatılan mescidin tarihsel ve mimari özelliklerini yansıtan bir kitap hazırlanmakta.
Sivil mimarlık yapısı
Bir mahalle mescidi olan tarihi bina dönemin dini yapılarından çok sivil mimarlık yapılarını sergilemesi yönüyle dikkat çekiyor. Kare planlı olarak inşa edilmiş yapı 45 metrekare ölçülerinde tek hacimli küçük bir mescit görünümünde. Minaresi bulunmayan mescidin üst pencereleri alçı vitraydan yapılmıştır. Dönemin özelliklerini yansıtan bu pencereler yapının en önemli süsleme unsurları olarak göze çarpıyor. Mihrabın üst kısmında ise yuvarlak formlu pencereye yer verilmiş, pencerenin kenarları tuğlanın dairesel dizilmesiyle hareketlenmiştir.