Kocaeli’nin en yüksek noktası 1602 metre yüksekliğe sahip Kartepe’dir. Bu yükseltinin çeşitli kademelerinde bulunan bitki türlerine göre bitki kuşakları tespit edilmiştir.
Deniz seviyesine en yakın yükseltilerdeki bitki topluluğu sert yapraklı orman kuşağı (lauretum) olarak adlandırılmaktadır. Maki formasyonunun hâkim olduğu bölgede Defne, Kocayemiş, Karayemiş, Akçakesme vs bitki türleri görülür.
Bu kuşak 250 metre rakıma kadar devam eder. 250 ile 750 metre arasındaki bölgeye, kestane kuşağı (castenatum) denilmektedir. Bu kuşakta Meşe türleri, Kestane, Dışbudak, dere içlerinde Çınar ve Akçaağaçlar yer alır.
700 metreye çıkıldığında ise meşelerin azaldığı kestane ağaçlarının yoğunlaştığı gözlenir. 750 metreden sonra alçak kesimlerde baltalık olarak görülen, yükseldikçe koru ormanına dönüşen kayın ağaçlarının oluşturduğu kayın kuşağına (fagetum) ulaşılmaktadır.
1000 metreden yükseltilerde ise önce karaçam sonra köknarların ağırlık kazandığı iğne yapraklı orman kuşağı (ağabeyetum) bulunur. Bu kuşaksal görüntü, özellikle, Kartepe’nin de içinde bulunduğu İzmit Körfezi’nn güney kesiminde çok belirgindir.
Özellikle Başiskele ve Kartepe ilçelerinde ve bu ilçelere bağlı Suadiye, Yuvacık, Bahçecik ve Maşukiye’de kayın ağırlıklı koru ormanları, kestane ağırlıklı baltalık ormanlar bulunmaktadır. Körfez’in kuzeyinde ise önce meşe baltalıkları, biraz yükselince meşe, kayın, gürgen karışımlı baltalık, ormanlar bulunmaktadır.
Karamürsel’in denize bakan yamaçlarında maki türü bitki çeşitliliği yaygındır. Güneyde, yukarılara doğru çıktıkça önce kestane ve meşe baltalıkları, biraz daha yukarıda kayın, meşe baltalıkları görülür. Nispeten kurak bir iklimi olan Çamdibi Köyü’nde bozuk kızılçam ormanları, İznik sınırında karaçam karışık ormanlar mevcuttur.
Ayrıca Kocaeli’nin İzmit ilçesinin kuzeyinde Çenedağ, Faretepe, Taştepe mevkilerinde, Kandıra sahil kesiminde, Sarısu’dan Babalı’ya kadar olan bölgede, Gebze’nin kuzey ve kuzeydoğu kesimlerinde yaklaşık 25 bin hektar alanda insan gücüyle yaratılan ormanlar bulunmaktadır. Sahil çamı, Radiata çamı, Karaçam, Kızılçam, Sedir, Duglas, Fıstıkçamı vb türler ile plantasyonlar tesis edilmiş ve ekonomik değer üreten ormanlar oluşturulmuştur.
Nemli ve derin toprakları seven kayınlar, kuzey yamaçlarda görülür. Kayın genel olarak; serin, yağışlı, sıcak nemli veya orta nemli yerlerde yetişir ve en fazla 200-400 metre yükseklikler arasında yayılış gösterir. Yön itibarı ile yapılan incelemelerde; kayına en çok kuzeye bakan yamaçlarda, daha sonra sırasıyla doğuya ve batıya bakan yamaçlarda rastlanır.
Meşeye gelince, yer seçimi açısından o kadar ‘müşkülpesent’ bir ağaç değildir ve yayılışı daha geniş olduğundan genellemelere gitmek biraz güçtür. Kestane ise sıcak, derin nemli ve besin değeri yüksek toprakları sevmesi nedeniyle Karadeniz’e bakan nemli sıcak yamaçlardaki vadileri seçmekte, yükseldikçe genel bitki kompozisyonu içerisindeki oranı azalmaktadır.
Paşasuyu Vadisi içerisinde iğne yapraklı ağaçlar ile geniş yapraklı ağaçların eşit bir şekilde varlığını görebiliriz. Kanyon içerisinde yaygın olarak Çınar ve Kızılağaç bulunmaktadır. Bu ağaçların hemen üst kısmı maki toplukları ile çevrilidir. Bu maki topluluklar içerisinde Fındık, Kestane, Defne ve Kocayemiş ağaçları uzanmaktadır. Daha üst seviyeleri ise meşe ve iğne yapraklı ağaçlar kaplamaktadır. Meşenin yoğun olduğu alanlarda bolca mantar türü de varlığını sürdürmektedir.
Metin ve fotoğraflar: İsmail Şahinbaş
SIRTÇANTAM 47. SAYI (MAYIS 2023)