Kuş gözlemciliği, yabani kuşları doğal habitatlarında gözlemlemeyi ve tanımlamayı hedef alan, kimilerinin hobi, kimilerinin (ornitologlar) bilimsel amaç için kullanıldığı bir uğraştır. Dünyada milyonlarca kişinin ilgilendiği (ABD’de 70 milyon) bilinmektedir. Ülkemizde ise kuş gözlemciliği son 15 yıl içerisinde ivme kazanmıştır.
Buna rağmen, ülkemizde amatör veya profesyonel anlamda kuş gözlemciliği yapan insan sayısının 500 kişi olarak tahmin edilmektedir. Bu sayıyı Türkiye’deki illere böldüğümüzde sayı 5 – 6 kişiye düşmektedir. Bunların çoğunluğunu da illerin üniversitelerindeki öğretim görevlileri oluşturmaktadır. Ne yazık ki insanımız yine olayın içerisinde yoktur.
Oysa kuş gözlemciliği için, sadece sağlam ‘bir çift göze’, sonrasında, kuşları daha iyi görmenizi sağlayacak iyi bir dürbüne ve teleskop’a ihtiyacınız olacaktır. Tüm yapmanız gereken, bir yandan gözleminizin keyfini çıkartırken bir yandan da ‘kuş rehberi kitabınızın’ da yardımı ile kuşları tanımak ve ‘not defterinize’ yazmaktır.
Kuş gözlemi yapabileceğiniz yerlerin sınırı yoktur. Aklınıza gelen her yerde kuş gözlemleyebilirsiniz (Ev, iş, okul, bahçe, park, orman, göl, dağ, ova, deniz vs gibi). Özel olarak; önemli kuş olanları, önemli doğal alanlar ve milli parklar gibi alanları da seçebilirsiniz.
Peki, neden kuşları gözlemlemeliyiz?
Kuşlar varlıklarından bu yana olağanüstü çeşitliliği ve kolayca ulaşılabilmeleri nedeniyle insanoğlunu etkilemiş ve halada etkilemektedir. Kuş gözlemciliği kimileri için doğaya açılan ilk kapı, kimileri için de doğayı anlatan anahtar durumundadır. Besin zincirinde oynadıkları rolle, kuşlar ters giden bir şeyi kolayca anlamamıza ve yerinde müdahale etmemize yardımcı olan en etkili ayraç durumundadır. Yine kuşların bizlere, doğrudan veya dolaylı olarak sağladıkları servislerin değeri paha biçilmezdir.
Kuş gözlemciliği bizlere ne kazandırır?
– Doğada daha fazla vakit geçirme olanağı,
– Bir işe odaklanma yeteneğimizi,
– Birçok doğal alanı gezip görme olanağı sağlar,
– Sosyalleşme olanağı, yeni dostluklar,
– İş olanakları; Birçok bilimsel araştırmada gönüllü veya profesyonel bir şekilde yer alabilir, yeni uzmanlık kazanabilir ve de doğaya katkıda bulunabilirsiniz (ODTÜ kuş gözlem topluluğu).
Uludağ Milli Parkı alan kılavuzu olarak 4 yıl kadar önçe Uludağ’da kuş gözlemleyen yabancıların yanına gidip, onların dürbünleri ile bir kuşu gözlemlediğimde hayretler içinde kaldım. Çünkü çıplak gözle sadece tek renk olarak gördüğümüz kuşun üzerinde meğer ne kadar çok renk varmış şaşırdım kaldım. Benim gibi doğa sporları ile ilgilenen insanların kuşlarla ilgilenmemekle ne kadar çok şeyi ve güzelliği kaçırdığımızı anladım. Bu olayı herkesin anlamasını arzu ediyorum.
Hasan Ören
10.12.2013