İzmit Körfezi, Anadolu kültür tarihi için önemli bir liman olmasının dışında muhteşem bir doğal değer olarak da karşımızda durmaktadır. Sapanca Gölü’nden Körfez’e kadar olan alanın bitki çeşitliliğinin yanında çok sayıda kuş türüne yuva olan bir habitatı bulunmaktadır. Bir de her günün sonunda gerçekleşen muhteşem gün batımlarını unutmamak lazım.
İzmit Körfezi’nde son birkaç yıldır karşımıza çıkan bir güzellik de flamingolardır. Anadolu’da halk arasında ‘Allı turna’ olarak isimlendirilen bu kuşlar şehre pembe bir güzellik katmıştır.
Flamingo; Flamingolar grubunun, Flamingogiller familyasından (phoenicopterus) cinsini oluşturan altı kuş türünün ortak adı olarak kullanılmaktadır. Bu kuşlar ülkemizde sadece birkaç bölgede görülmekte olup uzun ince bacakları, uzun ve kıvrık boyunları ve de kiremit rengi tonlarında sahip oldukları tüyleri ile son derece dikkat çekici görünüme sahiptirler.
Flamingoların tüylerinde bulunan kırmızı tonlar çoğunlukla tükettikleri besinlerden kaynaklanmaktadır. Bu kuşların tükettikleri yiyeceklerdeki karotin miktarının az olduğu bölgelerde yaşayan türler daha açık bir renk söz konusudur. Flamingo yavruları ve genç türler diğerlerine kıyasla daha az karotin miktarı aldıkları için tüyleri beyaz renktedir.
Flamingo kuşlarının gagaları kıvrık bir yapıya sahiptir. Bu son derece güzel görünüme sahip olan kuş türü su kuşlarından biri olma özelliğine sahiptir. Flamingolar, tüylerinin rengi suda avlandıkları, yengeç, karides ve artemia gibi besinlerde bulunmakta olan karotin maddesinden kaynaklı olmaktadır.
Flamingolar, oldukça savunmasız bir kuş türü olması sebebiyle, çoğunlukla gece vakitlerinde uçarlar ve üremek amacıyla daha çok ıssız olan bölgeleri seçerler. Her bir dişi flamingo yuvasına birer yumurta bırakır. Sonrasında yavrular yumurtadan çıkıncaya dek eşler sıra ile kuluçkaya yatarlar.
Yavruların yumurtada çıkma süresi yaklaşık olarak bir aylık zaman almaktadır. Bu sürenin sonunda yavrular yavaş yavaş yumurtalarından çıkmaya başlar. Yumurtadan yeni çıkmış olan bir flamingo yavrusu gri renkli olup hemen hemen bir ördek iriliğine sahiptir.
Flamingo yavrular iki aylık oluncaya kadar anne ve babaları tarafından beslenir. Yüz günün ardından bu yavrular uçabilir yeterliliğe erişirler. Sonrasında ise anne-babalarından ayrı topluluklar kurarlar.
Flamingoların ana vatanı neresidir?
Flamingo kuşlarının ana vatanı Güney Avrupa, Afrika, Güney ve Orta Amerika, Güneybatı ve Orta Asya’dır. Bu kuşlar, Avrupa’da ise yalnızca yumurtaya kuluçkaya yattığında giderler. Flamingolar, yaşam alanı olarak daha çok İspanya’nın ve Fransa’nın güneyini tercih ederler.
Flamingo kuşları aynı zamanda Hollanda ve Almanya sınırında da yaşamlarını sürdürmektedirler. Bu bölgede gül rengine sahip olan ve boyları 1 metre 30 santimetreyi bulan ‘Rosa Flamingo’ türü yaşamaktadır.
Flamingolar, topluluklar oluşturarak yaşamayı seven kuşlardır. Diğer hayvanların pek fazla tercih etmedikleri, lagünler, sodalı ve tuzlu göllerini yaşam alanı olarak seçerler. Bu sular çoğunlukla sığ bir yapıya sahiptir ve bu yönüyle bu kuş türlerinin avlanmaları için rahat bir ortam oluşturmaktadır.
Flamingolar ülkemizde nerelerde görülür?
Flamingo kuşlarına Türkiye’de Denizli’de bulunan Acıgöl’de Temmuz-Ekim ayları arası görülebilir. Ayrıca İzmir Kuş Cenneti’nde yani Gediz Deltası’nda iki üreme sahası bulunmaktadır.
Tuz Gölü, flamingoların dünyadaki en büyük doğal üreme kolonisini (kuluçka alanı) barındırmaktadır. Ülkemizde yaşayan türü ise büyük flamingo olarak bilinen, literatürde ‘Phoenicopterus roseus’ olarak adlandırılan türdür.
Van Gölü Havzası’nda bulunan Erçek Gölü’nü de her yıl düzenli olarak Nisan ayında alana gelip, Kasım ayına kadar kalan flamingoların sayısı bazı yıllarda 10 bine ulaşmaktadır. Van Valiliği her yılın Ekim ayının ortalarında ‘Doğunun Kanatları Erçek Gölü Flamingo Festivali’ düzenlemektedir. Festival, İpekyolu ilçesine bağlı Karagündüz Mahallesi’nde yapılmaktadır.
Gün batımları ve flamingolar İzmit Körfezi’ne çok yakışıyor…
Notlar
İzmit Körfezi’nin bittiği yerde kurulan Kocaeli Sanayi Fuarı’nın bulunduğu bölgeden başlayarak Gölcük sahil yolunun sağında ve solunda yer alan yaklaşık 120 hektar saha, 2006 yılında sulak alan ilan edilmiştir.
İzmit Körfezi, nesli dünya ölçeğinde tehlike altında olan dikkuyruk ördeği ve küçük karabatakların üreme sonrası önemli bir konaklama ve beslenme alanıdır. Bu iki kuş türü Türkiye’nin taraf olduğu Bern sözleşmesine göre ‘Kesin Korunması Gerekli Türler’ listesinde yer almaktadır.
Flamingolar genellikle, yengeç, karides, artemia, gibi hayvanların yanı sıra, yosun ve karınca larvası yiyerek beslenen kuş türleridir. Aşağı doğru eğik ve kalın bir uca sahip olan, aynı zamanda da oldukça sağlam bir yapıya sahip durumdaki gagaları sayesinde en zorlu koşullarda dahi yiyeceklerine kolayca ulaşabilme becerisine sahiptirler.
Son derece ilgi çekici ve alımlı bir yapıya sahip olan bir kuş türü niteliğindeki flamingolarla alakalı olarak pek çok insanın kafasında oluşan soru işaretlerinden biri Flamingo kuşu yenir mi şeklindedir. Bu sorunun yanıtı: Hayır olmaktadır. Flamingo eti yenilmeyen hayvan türleri arasında yerini alır.
Metin ve fotoğraflar: İsmail Şahinbaş
SIRTÇANTAM 47. SAYI (MAYIS 2023)