Yazılı Kanyon Milli Parkı, Isparta’nın Sütçüler İlçesi sınırları içerisinde bulunuyor. Kanyon ismini, kanyon içerisinde bulunan büyük bir kaya üzerine, eski Anadolulu filozoflardan Epiktetos’un onuruna Yunanca yazılmış ‘Hür İnsan Üzerine’ isimli bir şiirden almıştır.
Aziz Paul, Perge‘den Pisidia Antiocheia‘ya giderken bu kanyondan geçtiği düşünülmektedir. Bu yüzden kanyon, Hıristiyanlar için de kutsal yerlerden birisi sayılıyor.
Tarihi ‘Kral Yolu’nun da geçtiği kanyon, tapınak ve kaya yazıtları ile tarihi önem arz ediyor. Kanyonun içinde ikinci köprünün sağında tahrip edilmiş olan yazıt, Antalya Tabiat ve Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu üyesi, Akdeniz Üniversitesi Eski Çağ Dilleri ve Kültürleri Bölümü eski Başkanı Prof. Dr. Sencer Şahin tarafından Yunanca aslından Türkçeye çevrilmiştir. Isparta Milli Parklar ve Av Yaban Hayatı Başmühendisliği’nin girişimi ve katkısı ile bu yazıtın karşısına Türkçe ve İngilizce tercümesi asılmış bulunuyor.
Anadolulu filozof Epiktetos’un onuruna yazılan ve kanyona isim kaynağı olan kaya yazıtının Türkçe çevirisi şu şekildedir:
Hür İnsan Üzerine
“Ey yolcu, yol hazırlığını yap ve koyul yola; şunu bilerek:
Hür kişi sadece karakterinde hür olan kişidir
Kişi hürriyetinin ölçüsü bizzat kendi doğasında bulunur
Ve kararında içtenlikliyse hür kişi,
Yüreğinde ise dürüstlüğü, işte bunlar asil yapar kişiyi
Ve bununla yücelir hür kişi hatalarla değil.
Ana – babadan gelen uydurma bir asaletten tad almaz o:
Zira ana – baba değildir hür insanı doğuran
Zeus’tur herkese ata olan ve de tek kök insanoğluna
Herkesin tek şansı vardır.
O alır kader icabı beden güzelliğini
Budur soy güzelliği ve hür olma hali gerçek anlamda.
Ruhen köle olan ise sakınmaz kötü sözden, katmerli köle de olsa
Aşırılıktır şiarı bu kişinin, yüreğinde soysuzluk vardır
Ey yolcu, Epiktetos köle bir anadan doğmuştu, ama
Yüceydi herkesten, bir kartal gibi: bilgelikte ise takdire şayandı ruhu
Söylemem gerekirse, tanrısal bir varlık doğurdu onu.
Keşke şimdi de (bu mümkün olsa)
Böylesine yararlı ve sevinç kaynağı bir insan
Tüm ünlü kişiler arasında köle bir anadan dünyaya geldi.”
Onuruna şiir yazılan Hierapolisli Filozof Epiktetos, İS 50-138 yılları arasında Hierapolis’te (günümüzdeki Denizli) doğup Yunanistan’ın Epirus Bölgesi’nde ölmüştür. Antik dünyanın ünlü filozofu bir köle olarak Roma’ya götürülmüş orada azad edilmiştir.
Yazılı Kanyon’un ana su kaynaklarından biri Sütçüler’in hemen alt kısmında bulunan Yeşildere su kaynağıdır. Değirmendere Çayı Vadisi’ni oluşturan kaynaklardan bir diğeri de sadece kış mevsiminde akan Bağırsakdere’dir. Kanyon içerisinde çıkan en güçlü kaynak ise Göksu’dur. Tüm bu kaynaklar kanyon içerisinden geçerek Karacaören Baraj Gölü’ne dökülür. Yaklaşık uzunluğu 10 kilometredir. Jeolojik olarak kretase yaşlı kalın kireçtaşlarında oluşan kırıklar boyunca gelişen karstlaşma (erime) söz konusu kanyonun oluşmasına neden olmuştur. Sürekli olarak akan Değirmendere Çayı, kanyon içinde irili ufaklı birçok cepler (kazanlar) oluşturmuştur.
Milli parka adını veren kanyonun derinliği; 100 ile 400 metredir. Kanyon, zengin bitki örtüsüne, yaban hayatı çeşitliliğine ve seyrine doyum olmayan doğal güzelliklere sahip olan yörenin 600 hektarlık bölümü 1989 yılında ‘tabiat parkı’ olarak ayrılmıştır.
Kanyon içerisinde, kızılçam, kızılağaç, saçlımeşe, çınar, ardıç, ceviz, pırnal meşesi, keçiboynuzu, akçakesme, defne, zeytin, sandal, sakız, tespih, mersin, alıç, karaçalı, laden, katırtırnağı, zakkum, yaban gülü, sarmaşık, eğrelti gibi bitki türleri bulunmaktadır.
Yazılı Kanyon; domuz, yaban keçisi, tilki, porsuk, su samuru, tavşan, sincap, kartal, kızıl akbaba, doğan, güvercin, üveyik, keklik gibi yabani hayvan türlerinin de yaşam alanını oluşturmaktadır.
Metin ve fotoğraflar: İsmail Şahinbaş
23.07.2010