Nazım Hikmet’in her şiiri güzel ve özeldir benim için. Ancak ne zaman erguvanlar çiçek açsa üstadın ‘Bugün Pazar’ şiiri gelir aklıma:
“Bugün Pazar
Bugün beni ilk defa güneşe çıkardılar
Ve ben ömrümde ilk defa gökyüzünün
Bu kadar benden uzak
Bu kadar mavi
Bu kadar geniş olduğuna şaşarak
Kımıldamadan durdum
Sonra saygıyla toprağa oturdum
Dayadım sırtımı duvara
Bu anda ne düşmek dalgalara
Bu anda ne kavga ne hürriyet ne karım
Toprak, güneş ve ben…
Bahtiyarım…”
Erguvan mevsimi gelince bende ilk defa güneşe çıkmış Nazım Hikmet’in hissettikleri gibi İstanbul Boğazı’nda, erguvanlar içinde bahtiyar oluyorum.
Akdeniz bitkisi
Baklagillerden olan erguvan, İspanya’dan Afganistan’a kadar olan bölgede doğal olarak yetişen ağaççık veya çalı formunda çiçeklerinin güzelliği ile tanınmış bir bitki. Ülkemizde de doğal olarak kayalık, taşlık, kireçli topraklarda yetişir ve parklarda süs ağacı olarak yetiştirilir ve bazı ağaçların boyu sekiz metreyi bulur.
Arapların ‘arcuvan’, ‘arguvan’ veya ‘zamzarik’, ‘hazrik’, Farisilerin ‘ergavan’ olarak isimlendirmiş oldukları erguvan, İstanbul’un simgesidir, süsüdür. Aynı zamanda Bursa için de değerlidir.
Erguvan Bizans ve Hristiyanlık için de önemli bir simgedir. Bizans hükümdarların kıyafetlerinde kullanılan erguvan moru doğal yollarla üretilen en zor renk olduğu için, bir zenginlik ve güç belirtisiydi. Bizans imparatorları, erguvan sarayının erguvan odasında doğarlardı. Ayrıca bu rengi imparatorluk ailesi dışında hiç kimse kullanamazdı.
Edebiyatımızda gül ve lale gibi şairlerce konu olmuştur. On altıncı yüzyıldan itibaren şiirimizde kullanıldığını söyleyebiliriz, özellikle de Osmanlı Devleti’nin en ihtişamlı döneminde.
Ancak 14 Nisan ile 13 Mayıs arasında eski halk takvimindeki ‘April’ ayında Boğaz’daki erguvanların görüntüsü tüm kültürel değerlerden ötedir…
Erguvan Gezmeleri
– Erguvanları gözlemek için ilk tercihimiz İstanbul Boğazı olmalı. Avrupa yakasında özellikle Aşıyan Yolu’nda yürümek ve Rumeli Hisarı’ndan Boğaz’a doğru bakış doğru tercihtir. İstanbul’un Anadolu yakasında Kandilli ve civarı büyük keyifler barındırıyor.
– İstanbul dışında ilk tercih Bursa olmalı. Erguvan, İstanbul gibi Bursa’nın da simgesi konumunda. Özellikle Emirsultan Camii ve türbesinin olduğu alan doyumsuz keyifler sunuyor.
– Muğla Valiliği’nim bahçesinde muhteşem bir erguvan ağacı bulunuyor. Erguvan mevsiminde mutlaka görülmesi gereken anıt ağaçlardan biri de burada.
Olanca görkemi ile bir erguvan imparatorluğu
Edip Cansever’in ‘Boşversene Sen Niye Beklemeli’ şiirinden bir alıntı ile son sözü söyleyelim:
“…
Senin ülkende yalnız bütün özlemler
Bilirim yalnız orda, içtenlik, erinç, coşku
Bayrağındaki bir tek çiçekli dalla
Orda uçsuz bucaksız
Olanca görkemiyle bir erguvan imparatorluğu…”
Metin ve fotoğraflar: İsmail Şahinbaş