Tortum Vadisi Jeopark Süreci

Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı (KUDAKA) tarafından 2011 yılı içerisinde yaklaşık bir yıllık sürede ve KUDAKA uzmanlarının moderatörlüğünde geniş katılımlı (özel sektör, kamu, yerel yönetim ve sivil toplum temsilcileri) toplantılar tertip edildi.

Bu toplantı süreçleri sonucunda hazırlanan Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi [TRA1 (Erzurum – Erzincan – Bayburt)] ‘İnovasyona Dayalı Turizm Stratejisi ve Eylem Planı 2012 – 2023’ belgesinde, Kuzeydoğu Anadolu Turizminin Gelişimi için Stratejik Yönelimler başlığı ve ‘5. EKOTURİZM ve AGROTURİZMİN GELİŞTİRİLMESİ’ alt başlığında Ekoturizm, agroturizm ve diğer alternatif turizm alanlarının güçlendirilmesi ve geliştirilmesi fikri benimsenmişti.  Strateji çalışmasına bağlı olarak, Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi Doğa Koruma Alanları’nın genişletilmesi yaklaşımı ile bölgenin, sahip olduğu eşsiz doğal güzellikler ve coğrafyası bakımından marka değeri taşıyacak alanların sınıflandırılması ve koruma statülerinin belirlenmesi süreci için komite oluşturulmuştur.

Bunlar arasında, öncelikle ele alınması gerekenler; Tortum Şelalesi’nin ‘Doğa Parkı’; Uzundere Vadisi’nin UNESCO tarafından Jeopark; Otlukbeli Traverten Seddi Gölü’nün ‘Jeolojik Miras’ olarak ilan edilmesi net biçimde ifade edilmişti. Çağlayan Bilim Kültür ve Sanat Derneği ilgili süreci desteklemek üzere akademide üretilen bilimsel verilerin toplumun ekonomik, sosyal, kültürel ve sanatsal bakımdan gelişimi misyonuna yardımcı olmak amacı ile KUDAKA tarafından hazırlanan turizm stratejisine destek vermek üzere komite çalışmalarına katılıyor.

KUDAKA eko – agro turizm komitesi 2012 yılı başında çalışmalara hız vermiş ve hâlihazırda Atatürk Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Doktora öğrencisi Tuba Orhan tarafından 2 yılı aşkın bir süreden beri çalışmakta olduğu ‘Jeopark Örneğinde Tortum (Erzurum) Vadisinin (Tortum-Uzundere-Su Kavuşumu Arası) Koruma – Kullanma Yönünden İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma’ konulu araştırması bu süreçte yol gösterici olmaya devam ediyor. Tuba ORHAN Atatürk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) koordinasyonunda Doğu Anadolu Turizmi Geliştirme Projesi’nin (DATUR) de katkıları ile arazi çalışmalarını sürdürüyor.

Araştırmaların başlangıcında bölgenin jeopark potansiyeline dikkat çekmek amacı ile 2010 yılında Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Faris Karahan, Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. İbrahim Kopar, Tuba Orhan ve Doğu Anadolu Turizmi Geliştirme Projesi (DATUR) Yöneticisi Egemen Çakır tarafından ‘Tortum Vadisi ve Çevresinin Jeopark Potansiyeli’ isimli bir bildiri hazırlanarak 2. Uluslararası Coğrafya Sempozyumu’nda (GEOMED2010 – Antalya) sunulmuştur. İlgili yayın sempozyum programında sunulan tüm çalışmalar arasında en başarılı 10 yayın arasında gösterilmiş ve daha sonra Cambridge Scholars Publishing – UK tarafından ‘Natural Environment and Culture in the Mediterranean Region – II’ adlı kitapta Bölüm (Chapter) olarak yayınlanmıştır.

Bu yayın daha sonra Tuba Orhan tarafından UNESCO’dan Carlos Neto de Carvalho ile paylaşılmış ve KUDAKA tarafından koordine edilmekte olan süreçte Tortum Vadisinde turizm odaklı bir jeopark geliştirme konusunda uluslararası otoritelerin ilgisi ve desteği bölgeye çekilmiştir. Orta vadede Atatürk Üniversitesi tarafından desteklenmekte olan doktora tezinin tamamlanarak Uluslararası Jeoparklar Ağına Tortum Vadisi’nin dâhil edilmesi sürecinde bilimsel sonuçların alınması ve KUDAKA eko – agro Turizm Komitesi çalışmalarının bu süreci desteklemek üzere daha geniş kamu, yerel yönetim, üniversite ve özel sektör desteğini alarak yerli ve yabancı uzmanların desteğinde Tortum Vadisi’nin UNESCO tarafından koordine edilmekte olan Küresel Jeopark Ağına katılması amaçlanıyor.