Köklü kültür değişimlerinin olduğu bir dönemde, birbirlerine karşı çatışmacı tavır alan grupları uzlaştırmak, koruyucu değerler meydana getirmek, toplum düzenin ve iş ahlakının sağlanmasına yardımcı olmak amacıyla kurulan Ahi birliklerinin izleri ilçemizde hâlâ görülmektedir. Bu izlerin bugün bile görünüyor ve yaşatılıyor olması; Ahilik düşünce ve yapı sisteminin, insanımızın mükemmel ruhunu ne kadar güzel yansıttığının açık bir işareti olmakla birlikte; Mudurnu halkının gelenek ve göreneklerine ne denli bağlı olduğunun da bir göstergesidir.
Türkiye’de ilçe düzeyinde Ahilik kutlaması yapan, Ahiliğin sahip olduğu gelenekleri yaşatma ve gelecek nesillere aktarma çabası veren tek ilçe Mudurnu’dur.
Mudurnu’da yaşayan Ahilik geleneğinin devamı olan esnaf duası
Mudurnu’da geleneksel hale gelmiş ve yüzyıllardır süre gelen bir gelenektir, Cuma günleri salâ verildikten hemen sonra yapılan esnaf duası. Dua sırasında tüm esnaf, Orta Çarşı’da toplanır. Esnaf duasına esnaflar, dükkânlarının önüne çıkıp, sıra haline gelerek katılırlar. Her hafta yapılan bu duada, dua edenlere hemen hemen her hafta; ölenler için yapılan adına ‘hayır’ denilen ekmek ve yanında peynir veya helva ikram edilir.
Esnaf duasının tam olarak Mudurnu’da ne zaman başladığı ile ilgili kesin bir bilgi bulunmamakla beraber, 600 yıllık bir geçmişe sahip olduğu o tahmin ediliyor.
Mudurnu’da yapılan, adına ‘bereket duası’ denilen esnaf duası; Orta Çarşı ve Demirciler Çarşısı olmak üzere iki ayrı yerde aynı anda yapılır. Orta Çarşı’da yapılan duaya, zanaatlarını oturarak icra eden esnaflar dikilerek katılır. Zanaatlarını ayakta icra eden demirciler çarşısı esnafı ise duaya oturdukları yerden ‘amin’ derler. Özetle; ayakta çalışanlar oturarak dua ederler, oturarak çalışanlar ise ayakta dua ederler. Bu davranış; zanaatkârların, birbirlerine ve onların yaptıkları işe duydukları saygının bir ifadesidir.
Mudurnu’da şet kuşatma
Esnaflar arası yardımlaşma ve dayanışmayı sağlamak; üretici ile tüketici arasında sevgi, saygı, güven duygusu oluşturmak, tüketici haklarını korumak amacıyla kurulan Ahi birliklerinin günümüze kadar uzanabilmeyi başarmış geleneklerinden biri de ‘Şed Kuşatma’ geleneğidir.
Bir usta yanında uzun süre çalıştıktan sonra, mesleğinin ustalığını, tüm inceliklerini ve iş ahlâkını kazanmış olan gence; törenle ‘şed’ kuşatılır. Dualar ve öğütlerle kuşatılan ‘şed’, peştamala benzer bir kumaş parçasıdır. Ancak, bir ehliyet, diploma gibidir. Bunu kuşanan genç, işinde usta olmuş demektir.
Teknolojinin birçok olanağı evimize kadar getirdiği; bu sebeple neredeyse evimize kapanıp eşe – dosta, birbirimize gidip gelmeye bile pek ihtiyaç duymadığımız bu devirde; Ahilik geleneklerinin ve kurallarının yaşatılması, bir kat daha önem kazanıyor. Neredeyse unutulmak üzere olan yardımlaşmanın, paylaşmanın yeniden hayata geçirilmesi gerekiyor. Ahiler gibi sevgi dolu, verici, hoşgörülü olmak gerekiyor. Esnafın tüketiciye, tüketicinin esnafa saygı daha fazla saygı – sevgi – güven duyması gerekiyor.
Şirin beldemiz Mudurnu’da, insanları birbirine daha da kaynaştıracak, sosyal yapının daha mükemmel olmasına katkıda bulunacak Ahilik geleneklerinin devam etmesi; ELİMİZİN, SOFRAMIZIN, KAPIMIZIN VE GÖNLÜMÜZÜN HERKESE AÇIK OLMASI düşüncesinin devamı, en büyük dileğimiz ve beklentimizdir.
Kaynaklar:
Yusuf Ekinci – Ahilik
Neşet Çağatay – Ahlâkla Sanatın Bütünleştiği Türk Kurumu AHİLİK
Kâmuran Esen