Haberi duyunca hemen Wikipedia’yı açıp renk körlüğünün ne olduğuna baktım. Bunca yıllık hayatımda böyle hastalara çokça rastladım. Lafı fazla uzatmadan toplumsal bir hastalık olan renk körlüğüne bir göz atalım:
“Renk körlüğü bir canlının görme merkezinde özel bir pigment molekülünün bulunmaması veya gerektiğinden az bulunmasıdır. Bu eksiklik sonucunda çeşitli renklerin çevresindeki renkleri ayırt edemez.
Kırmızı, yeşil ve mavi renklerden bir ya da birden fazlasını ayırt edememeyle ortaya çıkan bozukluktur. Renk körlüğü olan erkeklerin kız çocukları renk körü olmamakla birlikte renk körlüğünün taşıyıcısı durumundadırlar. Taşıyıcı kadınların erkek çocuklarının yarısı da renk körü olarak doğmaktadır (Baba renk körü, anne taşıyıcıysa doğacak her çocuk % 50 olasılıkla renk körü olacaktır). Çünkü renk körlüğü X kromozomu üstünde taşınan bir genle tetiklenen bir durumdur.
Renkli görme yeteneği insanın yanı sıra balıklar, amfili boyunlar, bazı sürüngenler, bazı kuşlar, arılar ve kelebeklerde de bulunur. Gözde, ağ tabakada koni olarak bilinen hücreler renklerin algılanmasını sağlar. Bu hücrelerin mavi – mor, yeşil ve sarı – kırmızı dalga uzunluklarındaki ışığa duyarlı olan üç türü vardır. Zedelenen ya da olmayan hücrenin türü, renk körlüğünün türünü belirler. Renk körlüklerinin büyük bir bölümü eşeye bağlı çekinik kalıtımla kuşaktan kuşağa geçer. Buna ek olarak bazı ağ tabaka hastalıkları ve zehirlenmelerde de gerçekleşebilen renk körlüğünün bilinen bir tedavisi yoktur.”
Şimdi gelelim asıl konuya. Samsun ile Artvin arasında yaylalardan geçen dört bakanlığın ortak olduğu içinde ‘yeşil’ olan bir yıkım projesi ile karşı karşıyayız maalesef. Bu da mı başımıza gelecekti demeyelim, bu da başımıza geldi. HES’ler, Karadeniz Sahil Yolu, Çernobil, Karadeniz’e dökülen çöplerden sonra, şimdi de yeşil yol.
Renk körlüğünün tıptaki ismi çok ilginçtir ki ‘Daltonizm’dir ve doğuştan gelen bir hastalıktır. Ve maalesef tedavisi de yoktur.
Bizim oralarda ‘Çok söz aptala söylenir’ derler.
Yahu, bu yolun neresi yeşil?
İsmail Şahinbaş