Benim için otostop ulaşımdan çok bir öğrenme aracı oldu. Kabuğumdan çıkıp dış dünyayı keşfedebilmek için araç… Neden otostop? İçimde olan; gezme, öğrenme, keşfetme isteklerini elimdeki maddi imkânlar ile gerçekleştirmem mümkün değildi. Kaldı ki, şehir içinde okulum ile evim arasında dolmuşa binemeyecek kadar maddi durumum kötü idi. İlk otostop yolculuklarım da okula gidiş geliş sırasında başladı. Ve yüz, iki yüz kilometrelik yolculuklardan sonra daha uzaklara gezme amaçlı yolculuklarım başladı.
Aracına bindiğim değişik karakterlerde insanlarla iletişimimde problem yoktu. Çünkü onları olduğu gibi kabul edip, kendime iyi yönde pay çıkartabileceğim şeyleri bünyeme katıyordum. Bir süre sonra şöyle bir kendinize bakıyorsunuz; aracına bindiğiniz ayrı meslek grubundaki insanlarla sohbet ile birçok işkolu hakkında iyi kötü bir şeyler söyleyebilecek konuma gelmişsiniz. Bilgi dağarcığınız genişlemiş. Bir yandan temkinli davranıp insanların hareketlerine dikkat ettiğiniz için vücut dilini daha iyi, gerçekçi yorumlamaya ve kullanmaya başlıyorsunuz.
Sonuçta tehlike içeren bir yolculuk…
Araç sahibi sizi çözmeye çalışır. Sizi arabasına almıştır. Niyeti; cinsel bir amaç, iyilik yapma isteği, yalnız yolculuk yapmanın sıkıcı olması, ilginç görüp sizinle konuşmaya çalışmak olabilir. Ama sizi arabasına alış nedeni ne olursa olsun; sizin nasıl bir insan olduğunuzu anlamaya çalışacaktır. En azından yolda bir polis veya jandarma çevirmesi olduğunda sizin kim olduğunuza dair bilgi verebilecek oranda sizi tanımak isteyecektir. Ve aynı şeyler sizin içinde geçerlidir. Ancak bu sorgulama karşındakini ve sizi sıkmadan sohbet havasında yapılmalıdır. İnsanları ardı ardına soru bombardımanına tutmak hem bıktırıcı, hem de sinir bozucu durumdur.
Her insan ile sohbet edebilmek yetenektir…
Otostop yolculuğunda en iyi yapmanız gereken; iletişim kurmaktır. Araç sahibiyle iyi iletişim kurmak demek; rahat, zevkli bir sohbetle yorulmadan yol almanız demektir. Her insanla aynı şeylerden hoşlanmazsınız. Aynı kişilik yapısında olmazsınız. Ayrı ayrı karakterleri, davranış tipleri, yaşam tipleri olan insanlarla bir ortak yön bulup anlaşabilmek bir yetenektir. Ve bu yetenek üzerine düşüldükçe, çaba harcandıkça gelişilir. Bunu başardığınız zaman göreceksiniz ki, iletişim yeteneğinizden hayatınızın birçok bölümünde yararlanmaya başlamışsınız. Hatta ikna kabiliyetiniz dahi gelişmiş. Çünkü anlatımınız doğallaşmıştır…
Muhabbetlerinizde fazla özele inmeyin, özele giren soruları geçiştirici cevaplar verin. Yapacağınız sohbette kullanacağınız kelime ve cümlelere çok dikkat edin. İnsanların kültürel ve kişisel değerlerini rencide edici sözler söylemeyin. Eğer olur da söylerseniz kıvırın ve laf değiştirin. Ya da özür dileyerek geri adım atın.
Otostopta daima doğruları söylemek zorunda değilsiniz…
Hayatın birçok alanında doğru söylemek en iyisidir. Ancak öyle zamanlar gelir ki otostopta sizi alan özellikle kötü niyetini sezdiğiniz insanlara yalan söyleyebilirsiniz. Fakat isminiz konusunda yalan söylemenizi tavsiye etmiyorum. Kafanızdan anında bir hikâye uyduracak kadar pratik olmalısınız. Ayrıca siyasi tartışmalara girmemeye ve siyasi görüşünüz hakkında açıklama yapmamaya çalışın, politik cevaplar verin. Yerine göre sizi aracına alan kişinin düşüncelerine katıldığınızı belirtmeniz yararlı olabilir. Bazı insanlar karşıt düşünceli insanların yanlarında oturmasına dahi katlanamazlar, size sözlü ya da fiziki sataşmada bulunabilirler. Bazı durumlarda ‘köprüyü geçinceye kadar ayıya dayı deme’ taktiği sizin açınızdan sağlıklı olabilir.
Fotoğraf vb. şeyleri göndermeye söz verdiyseniz…
Fotoğraf ya da benzeri şeyleri göndermek için eğer söz vermiş iseniz sözünüzü tutun ve gönderin. Yapamayacağınız şeyler için söz vermeyin. Otostopta tanıştığınız ve size iyi şeyler katabileceğine inandığınız kişilerle irtibatınızı kaybetmeyip dostluk kurabilirsimiz. Bu yolculuklarda tanıştıklarınızı kaydedeceğiniz ayrı bir adres-telefon defteri edinebilirsiniz. Bu ne işe yarar? Yolunuz o şahısların memleketlerine düştüğünde size yardımcı olabilirler, halledemediğiniz problemlerinizde dert ortağı olabilirler.
Yolculuklarınızla ilgili mutlaka dip notlar tutun…
Her otostop yolculuğu bir anıdır. Unutmayın ki, anılar beyinlerde gelip geçicidir ve kişiler ancak mezara götürürler. Siz bu anıları ve bilgileri neden bizlerle paylaşmayasınız ki? Özellikle gezme amaçlı çıktığınız otostoplarınızı kaleme almanızı önemle tavsiye ediyorum. Bunların edebi değeri de olacaktır. Bu tarzda sıra dışı anıları ve yazıları basan dergilere gönderebilirsiniz. Bunların hiçbirisi size çekici gelmese bile yıllar sonra tozlu anı defterlerinizin yapraklarını açıp okuduğunuzu düşünün!
Aracına bindiğiniz kişinin muavini sayılırsınız
Aracına bindiğiniz kişiye mümkün olduğu kadar yardımcı olmaya çalışın. Özellikle uzun yolda uyuklamaması için konuşturmaya çalışın. Dalgın davrandığı zaman dilimlerinde uyarabilirsiniz. Ancak bu uyarıyı nasıl tarzda yapacağınızı iyi planlamalısınız. Bazı insanlar işlerine karışılmasından hiç hoşlanmazlar (hata yapsalar dahi).
Aracı rahat kullanması çok önemlidir, onun hareketlerini kısıtlayıcı tarzda (özellikle çok ve büyük eşyalarla bindiğinizde vites değiştirmesine engel olmamaya çalışın) oturmayın.
Eğer sigara kullanıyorsanız izin istemeden sigara yakmayın. Yapacağınız şeyler için izin isteyin. Daima ölçülü, seviyeli ve kibar olun. Şoförü ayık tutacağım diye boş ve sıkıcı muhabbetlerden de kaçının.
Yazı ve fotoğraf: Fatih Serdaroğlu
Sırtçantam 3. sayı, Mart 2005