Sayıları hızla azalan en eski İstanbullulardan Yelkovan kuşları 4 ülkeyi bir araya getirdi. Dünya Kuşları Koruma Kurumu’nun (BirdLife) Türkiye ulusal ortağı Doğa Derneği’nin liderliğinde Yunanistan, Bulgaristan, Romanya gibi Avrupa Birliği üyesi ülkelerin BirdLife ulusal ortakları ile birlikte, ‘Karadeniz’in Güneyinde Denizel Önemli Kuş Alanlarının Envanterinin Hazırlanması Projesi’ kapsamında 2 yıl boyunca Karadeniz’de araştırmalar ve eğitimler gerçekleştirildi.
Avrupa Birliği tarafından desteklenen projede, deniz kuşları Karadeniz’de ilk defa açık denizde araştırılarak denizel Önemli Kuş Alanları (ÖKA) araştırma yöntemlerine göre haritalandı. Proje aynı zamanda 3 farklı uluslararası eğitim ile Romanya, Bulgaristan ve Türkiye’den genç araştırmacıların deniz kuşu araştırma ve koruma yöntemleri konusuyla ilgili bilgi ve uygulama becerilerini geliştirdi. 253 gün deniz kıyısından, 37 gün açık denizden arazi çalışması gerçekleştiren proje uzmanları, 2.428 kilometrelik alanda toplam 556 saat gemilerden sayımlar yaptılar. 75 farklı türün tespit edildiği ve 14.459 kuşun gözlemlendiği ve haritalandığı araştırma kapsamında Yelkovan kuşlarının açık denizdeki gizemli hayatına dair ilk bulgulara ulaşıldı. Veriler bilim insanlarına açık olan veri tabanına girildi.
Ayrıca proje kapsamında Karadeniz’in güneyindeki Tepeli karabatak (Phalacrocorax aristotelis desmarestii) üreme ve beslenme alanları belirlenerek haritalandı. Bütün kıyıları tarayarak Türkiye ve Bulgaristan kıyılarında 48 farklı lokasyondaki kolonilerde araştırma yapan proje ekibi, türe ait Karadeniz’deki en kapsamlı çalışmayı gerçekleştirdi. Doğu Karadeniz’deki yaşam alanlarını kaybeden Tepeli Karabatak kuşunun Karadeniz Sahil Yolu gibi yanlış kentleşme projelerinden olumsuz etkilendiği ortaya kondu.
Projenin yürütüldüğü güney Karadeniz kıyıları Yelkovan (Puffinus yelkouan) ve Tepeli Karabatak (Phalacrocorax aristotelis desmarestii) kuşlarının uluslararası öneme sahip popülâsyonlarına ev sahipliği yapmaktadır. Yelkovan kuşlarının tehdit durumu yakın zamanda güncellenerek ‘Hassas / Duyarlı’ (Vulnerable) statüsünde, nesli küresel ölçekte tehlike altında olarak belirlenmiştir.
Araştırmanın sonuçları Bulgaristan’ın Burgaz kentinde 20 – 21 Mart 2014 tarihlerinde yapılan kapanış konferansı ve basın toplantısı ile paylaşıldı. Ayrıca konunun uzmanı olmayan kişilerin de anlayabileceği sade bir dilde hazırlanan proje raporu Nisan ayında kamuoyu ile paylaşılacak.
Projeyi değerlendiren Doğa Derneği Genel Müdürü Engin Yılmaz, “Deniz ekosistemlerinin ve dolayısı ile balık popülâsyonlarının bir biri ardına çökmesi, insan da dâhil tüm canlı türlerini olumsuz yönde etkilerken deniz kuşlarının da geleceğini tehlike altına atıyor. Ülkemizde denizleri ve ev sahipliği yaptığı biyoçeşitliliği korumak için yapılan çalışmalar, artan tehditler karşısında çok yetersiz kalıyor. Bu nedenle açık deniz ve kıyı koruma alanları belirlenerek koruma altına alınması ve yanlış su ve kentleşme politikalarına bir an önce son verilmesi hayati önem taşıyor. Yaptığımız çalışma sonucunda Karadeniz’de 9 adet Önemli Kuş Alanı belirledik. Bu alanların koruma altına alınması ve desteklediği kuş popülâsyonları da göz önünde bulundurularak yönetilmesi gerekiyor” dedi.