Bursa Kent Konseyi (BKK) Çekirge Çalışma Grubu tarafından düzenlenen ‘Tarihte Bursa Suları’ konulu konferansa katılan tarihçi ve yazar Erhan Yıldızalp, şehirde tarih boyunca içme suyu olarak kullanılan toplam 145 tane soğuk su, 28 tane akarsu, 18 tane de sıcak su kaynağı bulunduğunu söyledi.
BKK Çekirge Çalışma Grubu tarafından düzenlenen ve tarihçi ve yazar Erhan Yıldızalp’in konuşmacı olduğu ‘Tarihte Bursa Suları’ konulu konferans, BKK Koza Salonu’nda yapıldı. Tarih meraklılarının ilgi gösterdiği programın Bursa için faydalı olacağını söyleyen BKK Başkan Yardımcısı M. Necati Şahin, Bursa’nın su medeniyetini araştırarak Bursalılarla paylaşan Erhan Yıldızalp’e teşekkür etti. BKK’nin yaptığı faaliyetlerle Türkiye’ye ve şehre önemli katkılar sunduğunu belirten Şahin, Çekirge Çalışma Grubu’nun şehrin değerlerini anlatmaya ve ön plana çıkartmaya devam edeceğini ifade etti.
“Şadırvanlardan bol suyun akması vakfiyeler sayesindedir”
Şair ve Yazar Turgut Tüfekçibaşı’nın da kendi yazdığı şiirleri dinleyicilerle paylaştığı konferansa suyun önemini anlatarak başlayan tarihçi ve yazar Erhan Yıldızalp, Anadolu medeniyetlerinin suya gerekli ilgiyi her dönem gösterdiğini dile getirdi. Bitinya Dönemi’nde Bursa Hisar Bölgesi’nde ‘Atana’ isimli bir suyun bulunduğunu, MÖ 202 yılında ise Anibal’ınsa temini için yaptığı çalışmalar sırasında ‘Pınarbaşı’ suyunu bulduğunu belirten Yıldızalp, “Anibal Suyu şehrin kenarına kadar getirerek, her eve künklerle bu suyu vermiştir. Osmanlı devrinde ise ‘Gökdere’nin suyu başta olmak üzere birçok yeni soğuksu membaları bulundu. Bu sular yarım dereceden 30 dereceye kadar çeşitli sertliklerdedir. Tarih boyunca soğuk suların yanında sıcak sulardan da istifade edildi. Temin edilen suların kullanılması ve korunması için vakıflar kuruldu. Orhan Cami, Hüdavendigar Cami, Yıldırım Cami, Yeşil Cami, Muradiye Cami, Emir Sultan Cami ve Ulu Cami’nin şadırvanlarından bugün bile bol suyun akması vakfiyeler sayesindedir” dedi.
“Bursa’da içme suyu için kuyu oluşturulmadı”
Dünyaca ünlü gezgin Evliya Çelebi’nin de Bursa’dan ‘Velhasıl Bursa sudan ibarettir’ dediğini hatırlatan Yıldızalp, en çok su kaynağının bulunduğu Kadıyayla Bölgesi’nde suların zayi olmaması için uygun yerlere su toplama depolarının yapıldığı bilgisini paylaştı. Suların, künkler ve 836 metre rakımda açılan özel bir kanal aracılığıyla Teferrüç’te oluşturulan depoya aktarıldığını belirten Yıldızalp, “Kadıyayla Bölgesi’nin dışında Uludağ’ın zirvesinin altında, oteller bölgesinde, Soğukpınar’da, Abdal Murad, Kireçocakları Mevkii’nde, Çongara, İnkaya köyleri çevresinde, Çekirge ve Acemler çevresinde de birçok pınar vardır. Sıcak su kaynakları ise Çekirge ve Bademlibahçe bölgelerinde bulunmuştur. Bu kaplıcalardan günümüzde de istifade ediliyor” diye konuştu.
“Eskiden Bursa’da her evde kuyu vardı ve insanlar suyu buralardan temin ederdi” iddialarının doğru olmadığını söyleyen Yıldızalp, Bursa’da kuyu suyu arama ihtiyacının hiç olmadığını, suyu kuyusu ve sarnıç bulunmadığını anlattı. 60 sene öncesine kadar Hisar Bölgesi’nde kanalizasyon sisteminin olmadığını açıklayan Yıldızalp, “Her evde helâ, gusülhane ve mutfak için su ve kar kuyuları vardı. Su kuyularına sular doğal yoldan dolardı. Kar kuyularına ise insanlar kışın topladıkları karları doldurup, sıkıştırır, daha sonra dondurma imalatında kullanırdı. Bursa’daki su kuyusu hikâyesi budur. Hiçbir zaman içme suyu için kuyu oluşturulmamıştır” dedi.
“191 tane su kaynağı mevcuttur”
Bursa’da içme suyu olarak kullanılan 128 tane pınar suyu bulunduğunu ifade eden Yıldızalp, “4 tane dereden de içme suyu olarak yararlanılmış. 13 tane ‘Ayazma’ ismiyle anılan soğuk su kaynağı var. Yekûn olarak 145 tane içilebilir nitelikte su vardır. Bursa, 26 tanesi dere, 2 tanesi çay olmak üzere 28 akarsuyu bünyesinde barındırır. Çekirge grubunda 12 tane, Bademlibahçe grubunda 6 tane olmak üzere toplam 18 tane de sıcak su kaynağına sahiptir. Toplam 191 tane su kaynağı mevcuttur. Bursa’nın su tarihi bu sayılarla ifade edilse de miktarlar daha fazla olabilir” diye konuştu.
Yıldızalp, slayt gösterisiyle Bursa’daki pınarlar, ayazmalar, dereler, çaylar ve sıcak sular hakkında tek tek bilgi verdi. Programın sonunda tarihçi ve yazar Erhan Yıldızalp ile şair ve yazar Turgut Tüfekçibaşı’na günün anısına plaket takdim edildi.
Damla fotoğrafı: Mehmet Kıran