Kars ve Iğdır akbabaların üremesi için uygun arazi şartlarına sahip alanlar barındırır. Ülkemizde bulunan 4 akbaba türünden Kara akbaba dışındaki diğer 3 tür üremek için kayalık alanları tercih etmektedir.
Aras ve Arpaçay Vadisi bu canlıların üremesi için ideal alanların başında gelir. KuzeyDoğa Derneği’nin kışın gerçekleştirmiş olduğu alan çalışmalarında Aras ve Arpaçay nehirlerinin birleştiği yerde yer alan Tuzluca çöplüğünde 64 kızıl, 4 kara ve 2 sakallı akbaba kaydetmesi tesadüf değildir.
Kars Kuyucuk ve Iğdır Tuzluca’da KuzeyDoğa Derneği olarak geçekleştirilen Akbaba lokantası pilot proje çalışması uygulanmış ve başarılı bir şekilde sonlandırılmıştır. Bu başarılı çalışma meyvelerini vermeye devam etmektedir. Gönüllülerimiz Figen – Çağatay Edesen çiftinin 5 Ocak 2013’te Tuzluca çöplüğünde kaydedip fotoğrafladığı ve bilgilerini bizimle paylaştığı Kızıl akbabanın yaşamıyla ilgili bilgiler yabancı uzmanlar tarafından bizlerle paylaşılmıştır.
2009 yılında İsrail’de doğduktan sonra yakalanıp 15.11.2010 tarihinde Lut Gölü yakınlarında İsrail çöllerinde halkalanan bu erkek birey, İsrail’de 2012 yılı Mayıs ayı sonuna kadar birkaç kez daha gözlenmiş ve sonraki tarihlerde herhangi bir gözlem kaydı bulunmamaktadır. O tarihten bu yana ilk defa Türkiye’de gönüllülerimiz Figen – Çağatay çifti tarafından Tuzluca çöplüğünde kaydedilen bu birey 1.207 km yol kat ederek İsrail’den Iğdır Tuzluca’ya gelmiştir. Bu değerli bilgiler ve bu güzel kayıt alanın akbabalar için uluslar arası önemini bir kez daha ortaya koymaktadır.
Akbaba türleri açısından önem taşıyan bu bölgedeki çalışmalarımız Küçük akbabaların uydu vericisi takibi projesi ile devam etmektedir. Nesli tehlike altında olan küçük akbabalar, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMP), KuzeyDoğa Derneği ve Utah Üniversitesi işbirliğiyle uydu vericisi ile takip ediliyor.
Iğdır’ın Tuzluca ilçesinde Aras ve Arpaçay nehirlerinin kesişme noktasında düzenli olarak izlenen küçük akbabalar, kuşlara zarar vermeyen özel teknikler ile yakalanıyor ve sırtlarına uydu vericisi takılıyor. 2 – 3 yaşlarında, bin 840 gram ağırlığında ve Aras ismi verilen küçük akbabanın sırtına yerleştirilen 45 gramlık bir uydu vericisi ile her gün düzenli koordinat alınıyor. Ayrıca sağ kanadına takılan TR01 yazılı kanat bandı ile de akbaba daha kolay tanınabilecek. Bu sayede dünya çapında nesli tehlike altında olan küçük akbabanın izlenmesiyle bölgede kullandığı alanlar, göç rotası, mevsimsel hareketleri ve beslenme stratejisi ortaya çıkartılacak.
Küçük akbaba, Türkiye’de görülen dört tür akbabadan en küçüğü ve dünya çapında soyu en çok tehlikede olan tür arasında yer alıyor. Dünyadaki nüfusu hızla düşen küçük akbaba Türkiye’de hala düzenli olarak çoğalıyor. Kars ve Iğdır illerindeki Arpaçay Kanyonu ve Aras Vadisi küçük akbabanın Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki önemli yaşama alanları arasında bulunuyor. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün KuzeyDoğa Derneği’ne tahsis ettiği en son teknoloji uydu vericileri ile izlenen küçük akbabalar sonbaharda yaklaşık 5 bin km göç ederek kışı geçirecekleri Afrika’ya vardılar.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün desteğiyle gerçekleştirilen bu ilk uydu takip projesi sayesinde Iğdır’daki küçük akbabalarının yaşamlarının daha iyi anlaşılması ve onların Türkiye’de daha iyi korunması hedefleniyor.
Öte yandan nesli dünya çapında tehlike altında olan ve Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki önemli yaşama alanları arasında Kars ve Iğdır illerindeki Arpaçay Kanyonu ve Aras Vadisi bulunan Küçük akbaba ve diğer akbabalar başta olmak üzere pek çok canlıya ev sahipliği yapan ve onlara yaşan sunan bu alanlar yapılması planlanan Tuzluca Barajı’nın suları altında kalma tehdidi ile karşı karşıya.
Fotoğraf: Figen – Çağatay Edesen