Tarih Vakfı tarafından düzenlenen ‘Perşembe Konuşmaları’, 28 Mart tarihinde ‘Zahirde İslam, Batında Hıristiyan: Osmanlı İmparatorluğu’nda Gizli Hıristiyanlık’ başlıklı konuşmasıyla ABD’de Dartmouth Koleji’nde öğretim üyesi olan Yard. Doç. Dr. Zeynep Türkyılmaz’ı ağırlıyor.
21. yüzyıl dünyasına hâkim olan, tarihselliği sorgulanamayan, mutlaklaşmış, dışlayıcı dini ve milli kimliklerin aksine, Osmanlı İmparatorluğu’nun hemen her bölgesinde, tek tanrılı kurumsallaşmış dinlerin ve millet sisteminin sınırlarını zorlayan ‘Gizli Hıristiyan’ olarak tanımlanan topluluklar bulunuyordu. Lübnan’da Ak-Maronitler, Girit’te Kourmoulides, Arnavutluk’ta Laraman ve İşpat, Trabzon çevresinde ise İstavri, Kurumlu ve Maçkalı adlarıyla bilinen bu toplulukları yerleşim, kültür, dil ve din pratiklerindeki farklılıklarına rağmen Gizli Hıristiyan adı altında birleştiren, ne zaman başladığını bilmedikleri ama Osmanlı idaresi altında sürdürdüklerini veya buna zorlandıklarını iddia ettikleri ikili yaşam tarzıydı.
1856 Islahat Fermanı’yla Osmanlı idaresinin İngiliz Hükümeti’ne İrtidad maddesinin uygulanmayacağına dair verdiği garantiler sonrasında ortaya çıkan Trabzon kökenli Rumca konuşan Kurumlu, Maçkalı ve İstavrilerin varlıkları ve mücadeleleri, önce Osmanlı idaresi daha sonra Yunan ve Türk milliyetçilikleri için bitip tükenmez bir varoluşsal endişe kaynağına dönüştü. Taleplerinin nedenine ve nasılına bakılmadan bu topluluklar, bir milliyetçilik tarafından devşirilmeye direnen Yunan ‘ethnie’sinin tezahürü veya anavatanın bağrında, nereden çıkacağı belli olmaz bir ihanet şüphesi olarak kurgulandı.
Devlet-merkezli milliyetçi tahayyüllerin ötesine geçip Osmanlı, İngiliz, Yunan ve misyoner arşivlerinden belgeleri kullanarak Trabzonlu madencilerin yaşadığı Gizli-Hıristiyan mikrokosmosunu yeniden kurgulamaya ve bu hayatın sona gelişini açıklamaya çalışacağımız bu etkinlikte sizleri de aramızda görmekten mutluluk duyacağız.
Saat: 18.30 – 20.30
Yer: Aynalı Geçit, Meşrutiyet Cad. Avrupa Pasajı, No:8, Kat:2, Galatasaray / Beyoğlu
