Bir zamanlar Safranbolu’da çocuklar arasında sözel atışma, sürtüşme ve popülerlik bağlamında ilginç savaşımlar olurdu. Oturduğu mahalle, okuduğu okul, çeşitli oyunlarda üstünlük sağlama (bilya, tombi, bildirbil, mendil kapma, esir alma, çakanak, uzuneşek gibi) ramazanda bahşiş toplama, yağmur duası (Göde göde), uçurtma uçurma ve kayığa binme (kızak) gibi çeşitli eğlencelerde mahallelilik kavramı ağır basardı.
Başka mahallenin çocukları bu oyunlara katılamazdı. 40 – 50 yıl önce Şehirde Kalealtı Okulu’nda okuyan çocuklarla, Gümüş Okulu’nda okuyan çocuklar arasındaki sözel atışmalar hala belleklerdedir.
‘ELLİ ELLİ YÜZ BİZ GÜMÜCLÜYÜZ’
‘TAHTADAN TÜFENG / DAVAR B.KDAN SAÇMA
ERKEKSEN / SIKIYSA GÜMÜCDEN GAÇMA’
‘GALE GALEYE BAKAR / GALEDEN SELLER AKAR
GALEALTI DURURKEN / GÜMÜCE KİM BAKAR’
Özellikle Kalealtı Okulu beş sınıflı ve de hem sayısal hem de niteliksel olarak diğerlerinden bir adım önde olduğu için kızbabası dünür başına:
‘BEŞİ (GALEALTINI) BİTÜDÜ, HERŞEYİ Bİ LÜ’ diyerek kızını öve öve bitiremediği hoş bir anı demetidir.
Ulusal bayramlarda tören yerinde şiir okumakta okula ve öğrencilerine büyük prestij sağlardı. ‘Çürük kalem’ yakıştırması ise şiir okurken takılan öğrenciye dolayısıyla okuluna yakıştırılan bir alâmetifarika gibiydi.
Bu arada Kalealtı’nın (okulun) sık sık onarıma girmesi öğrencilerinin dördüncü ve beşinci sınıfı Gümüş’te okuma zorunluluğu ‘Çürük Kalem’in’ Kalealtı’na yakıştırılan bir versiyonu idi. Bu sözcük Kalealtılıları demoralize ederdi. Her horoz kendi çöplüğünde öter misali Gümüş’te zıddına basılan Kalealtılılar Gümüşlülere posta koymaktan da geri kalmazlardı. Burası genellikle Gümüş Semti’nden epeyce uzaklaşılan Mecit ya da yakınında olurdu.
‘MAÇAN SIKIYOSA HAMAM ARKASINA AÇILIVE ÖHE ÖHE’ kavga çıkarma önce kafa tutma (diklenme / meydan okuma) ağız dalaşı ile başlar; ÖHE ÖHE ile ateşkes bozulurdu. Hamam arkası ise şehirde eski hamamın, Natırların evine bakan cephesindeki dar ve bir kişinin geçebileceği genişlikte izbe bir geçittir. Genellikle kavgada kozlar burada paylaşılırdı. Nerde ÖHE ÖHE’li günler…
Aslında küçük bir kasaba olan Safranbolu da herkesin birbirini tanıması ve güçlü komşuluk bağları nedeniyle çocukların davranışları aileler arasında hoşgörü ile izlenirdi. Azıtanlara önce ökelenir (azarlanır) ya da kulakları çekilirdi. Mahalleli kavramı bitti. Her şey de bitti. Sağlık Olsun… Şimdi SMS zamanı. Tırışkadan Rambo…
Kalealtı İlköğretim Okulu tarihi konumunu koruyarak sürdürüyor. Gümüş İlkokulu ise bir süre Çıraklık Eğitim Merkezi; günümüzde de isim değiştirerek ‘Şehit Mustafa Arık’ İlköğretim Okulu olmuş bulunuyor. Ata evlerimizin ve ‘Gecekuşu Geçidi’ isimli sokağımızın bulunduğu ve elliüç yıl önce mezun olduğum Gümüş İlkokulu gibi semti de artık bir ‘Galatı Meşhur’ kurbanıdır. Bu semt Hüseyin Çelebi – İsmet Paşa ve Hacı Halil Mahallesi’nin kısmen oluşturduğu güzel bir yerleşimdir. Ne var ki yöremizi, sosyo – kültürel geçmişimizi yeterince bilmeyen; öğrenmekte istemeyen bazı sözde sözcüler ve benzerleri bu semti yanlış tanımlamak, değerlendirmek ve çözüm oluşturmak uğraşındadırlar. Gölge etmesinler.
‘ELLİ ELLİ YÜZ HEPİMİZ GÜMÜCLÜYÜZ’
Fotoğraflar: İsmail Şahinbaş