Muş zengin doğasını kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya. Barındırdığı çeşitlilikle Türkiye’nin en Önemli Doğal Alanları’ndan olan Bulanık, Malazgirt ve Muş ovaları doğal özelliklerini hızla kaybediyor. Toy, telli turna, mezgeldek, sürmeli kızkuşu gibi nesli bölgesel ve dünya ölçeğinde tehlike altında olan birçok canlı acil önlem alınmaması halinde yok olacak.
Bulanık, Malazgirt ve Muş ovasının yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunun altını çizen Doğa Derneği Genel Müdürü Engin Yılmaz, karayolu, plansız yapılaşma, sulu tarım, kaçak avcılık gibi insan kaynaklı müdahaleler nedeniyle doğal yapısını kaybetme noktasına geldiğini belirterek şunları söyledi: “Barındırdığı nadir canlı türleri ile dünya ölçeğinde önemli olan Muş’un ovaları ne yazık ki çok hızlı bir şekilde yok oluyor. Ovaların doğal yapısı ve ekolojik karakteri hızla yok oluyor. Bu nedenle göçmen kuşların yaşam alanlarını etkileyen, yabani bitki ve hayvan varlığının geleceğini tehdit eden faaliyetler durdurularak ovaların gelecek nesillere kalması için önlemler alınmalıdır.”
Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin Muş ovalarının korunması için gerekli tüm önlemlerin acil önlem alınmasını gerekli kıldığının altını çizen Engin Yılmaz, “Bu Önemli Doğa Alanları’nın yok olmasına göz yummak birçok canlıyla birlikte Anadolu’nun ve bizden sonraki kuşakların geleceğinin yok olmasına göz yummak anlamına geliyor” dedi.
Muş’un Doğası
Muş, Bulanık ve Malazgirt ovaları, nesli küresel ölçekte kritik seviyede olan sürmeli kızkuşunun (Vanellus gregarius) en önemli duraklama noktalarından biri. Türkiye’de telli turnanın (Grus virgo) ürediği kesin olarak bilinen son üreme alanı. Nesli küresel ölçekte hassas derecede tehlike altında olan toyun (Otis tarda) üreme alanı. Mezgeldeğin (Tetrax tetrax) Türkiye’de kesin olarak ürediği üç alandan biri. Büyük akbalıkçılın (Casmerodius albus) Anadolu’da kalan son kolonilerinden birini barındırırken, gülen sumrunun (Sterna nilotica) Doğu Anadolu’daki en büyük üreme kolonisinin ev sahibi.
Hınıs – Muş yolu, Bulanık Yoncalı Köyü Murat Nehri kıyısından geçerek, yukarıda belirtilen tüm türlerin kaydedildiği ve telli turnanın ürediği bilinen son alanı tahrip edecek. Ovaların mera ve otlak olarak kullanımının azalması, yağmura dayalı tarım yapılan arazilerde sulu tarımın yaygınlaşması yaban hayatına en büyük darbeyi vuruyor. Yakın zamanda özelleştirilen ve ovada en iyi korunan Muş TİGEM arazisinde zirai üretim, üreyen toy ve mezgeldek kuşlarının kuluçkaya yatma ve civciv çıkarma dönemleriyle örtüşebiliyor. Bu durum, özellikle toyların üreme başarısını olumsuz yönde etkiliyor. Bölgenin büyük bir bölümünde aşırı otlatma halen en önemli sorunlardan biridir.
Özelleştirilen TİGEM arazisi de dahil olmak üzere tüm bölgede artan kaçak avcılık ise başta toy olmak üzere hassas kuş türlerinin nesillerinin tamamen yok olması ile sonuçlanacak ölçüde önemli bir tehdit olmaya devam etmektedir. Bölgede elektrik hatlarının kuşların fark edebilmesini sağlayacak şekilde işaretlenmemiş olmasından dolayı özelikle toylar başta olmak üzere büyük kuşlar tellere takılarak ölmektedir.