Dünya Kuş Gözlem Günü, Dünya Kuşları Koruma Kurumu (BirdLife International) öncülüğünde her yıl dünyada yüzlerce ülkede Ekim ayının ilk hafta sonunda gerçekleştirilen etkinliklerle kutlanan bir organizasyondur. Doğadaki kuşların güzelliklerini ve büyüsünü insanlara keşfetme imkânı sunan mükemmel bir fırsattır.
Dünya kuş gözlem günü bu yıl bölünen veya hızla azalan üreme ya da kışlama bölgelerini, her yıl yiten önemli göç duraklarını (ormanlar, çayırlıklar, makilikler, sulak alanları) ya da bin yıllardır var olan göç yolları üzerinde insanı bile yutan koca hantal şehirlerin peydahlanmasını bir de kuşların gözlerinden görmemizi sağlamak amacıyla yola çıkıyor. Maalesef Kars’ın kuruyan kus cenneti ve Ramsar sulakalanı Kuyucuk Gölü bu sene kuşların gözünden çok kötü görünüyor.
KuzeyDoğa ekibi, her yıl Ekim’in ilk hafta sonunda olduğu gibi, bu yıl da Dünya Kuş Gözlem Günü’nde Kuyucuk gölündeydi. Normalde Eylül ve Ekim aylarında 30 bin ile 40 bin sukuşunu üzerinde barındıran Doğu Anadolu’nun ilk ve Türkiye’nin 13. Ramsar alanı Kuyucuk Gölü’nde artık su ve kuş bitmek üzere. Bölge halkı tarafından taban suyu ve göle geren derenin yıllardır kullanılmasına kurak geçen bu yaz eklenince, Kuyucuk Gölü kurudu. Eylül ayı yağmurlarına rağmen, 4 Ekim Dünya Kuş Gözlem Günü’nde gölün sadece 5 hektarında birkaç santimlik bir su birikintisi vardı.
Son yağışlarla birlikte gölün güney kısmında biriken su birikintisi bile, zorlu yolculuklarından dinlenecek, beslenecek ve su içecek sulak alanlara hasret olan göçmen kuşları hemen çekti. Küçük bir su birikintisinin etrafında, kuşlar suya girmek için mücadele ediyorlardı. Daha 2 hafta önce su olmayan gölde sadece 17 angıt varken, bu su birikintisine 2095 angıt sığmıştı. Bu mevsimde golde bulunan binlerce sakarmekeden sadece 1 tane kalmıştı. KuzeyDoğa ekibi 3 saatlik kuş gözleminde gölün su tutan ufak bir alanında ve onu çevreleyen çamur ve çayırlık alanda 30 türden 2,878 kuşu tespit etti. Yani normalde Ekim başında olması gereken 30 bin ile 40 bin kuşun % 90’undan fazlası artık gölde yok. Yine de, Kuyucuk Gölü ve kuşları halen hayatta kalma mücadelesi veriyor. Bu da, bir şeyler yapmak için geç kalınmadığını ve göle acilen taze su takviyesi yapılması gerektiğini gösteriyor.
KuzeyDoğa Derneği Başkanı Doç. Dr. Şekercioğlu konu ile ilgili şunları söyledi; “10 yıl önce 24 Eylül 2004’de Kuyucuk Gölü’ne ilk geldiğimde, göldeki 20 binden fazla angıt ve toplam 40 binden fazla kuş nefesimi kesti ve Kuyucuk Gölü’nü koruma ve araştırma projesine o gün başlamaya karar verdim. Göldeki kuş halkalama ve araştırma çalışmalarımıza, bölge halkıyla beraber ekoturizm çabalarını da ekledik. 232 kuş türü tespit ettik. Whitley Gold ödülünü kazandık. Kuyucuk Gölü Doğu Anadolu’nun ilk Ramsar alanı ve ilk Avrupa Seçkin Turizm Cenneti ilan edildi. Türkiye’nin ilk kuş üreme adası Kuyucuk Gölü’nde yapıldı. Ama ne yazık ki bu yaz göl kurudu ve 10 yıl sonra bu Eylül ayında sadece 17 angıt kuşu saydık. Gölün bu hale gelmesi küresel ısınma veya sıcaktan dolayı değil. Maalesef bu muhteşem kuş cenneti, özellikle yanlış su kullanımı ve gölün korunmaması yüzünden kurudu. 1997 yılında 13 metre derinlikte olan gölün seviyesi yanlış su kullanımı yüzünden sürekli düştü ve kurak gecen yaz son darbeyi vurdu. Yıllardır buna dikkat çekmek için yetkilileri uyardık ama maalesef uyarılarımız gerçekleşti. Sayın Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu’na tekrar sesleniyorum; ‘Lütfen bu gölün yok olmasına seyirci kalmayın.’ Hala şansımız var. Eylül ayı yağmurlarıyla gölün sadece 5 hektarında biriken su bile göç esnasında dinlenecek sulak alanlara hasret olan birkaç bin kuşu çekti. Eğer göle gelen dere tekrar göle bırakılırsa ve temiz su takviyesi yapılırsa, ümidimiz kıştan sonra eriyen kar sularıyla ve bahar yağmurlarıyla da beraber Kuyucuk’un tekrar canlanma şansı olmasıdır. Geçen hafta Kars Mahalli Sulak Alan Komisyonu olarak Kuyucuk Gölü için acil toplandık. Gerekli kurumlar raporları hazırlıyor. Umuyoruz ki Kuyucuk’u geri getirmek için gerekenler yapılacak.”
4 Ekim Dünya Kuş Gözlem Günü, Kuş Gözlem Listesi
Yeşilbaş (Anas platyrhynchos)-2
Bozkaz (Anser anser)-2
Döğüşkenkuş (Philomachus pugnax)-210
Küçük Halkalı Cılıbıt (Charadrius dubius)-21
Halkalı Cılıbıt (Charadrius hiaticula) -15
Küçük Kumkuşu (Calidris minuta)-61
Çıkrıkçın (Anas querquedula)-16
Çamurcun (Anas crecca)-10
Bozördek (Anas strepera)-5
Angıt (Tadorna ferruginea)-2095
Orman Düdükçünü (Tringa glareola)-3
Dere Düdükçünü (Actitis hypoleucos)-1
Kızılbacak (Tringa tetanus)-1
Sakarmeke (Fulica atra)-1
Kırlangıç (Hurindo rustica)-155
Arı kuşu (Merops apiaster)-2
Sığırcık (Strunus vulgaris)-160
Ekin Karga (Corvus frugilegus)-2
Küçük Karga (Corvus monedula)-5
Tarla kuşu (Alauda arvensis)-70
Boğmaklı Toygar (Melanocorypha calandra)-20
Saksağan (Pica pica)-2
Akkuyruksallayan (Motacilla alba)-2
Sarıkuyruksallayan (-2
Küçük Boğmaklı Toygar (Melanocorypha bimaculata)-4
Çayır Delicesi (Circus pygargus)-1
Küçük Kerkenez (Falco naumanni)-6
Kerkenez (Falco tinnunculus)-2
Şahin (Buteo buteo)-1
Vangölü Martısı (Larus armenicus)-1