‘Kalandar Gecesi’ Sırtçantam’da

iztv sirtcantam

Doğa dostu İsmail Şahinbaş, bu defa yüzyılların mirasını yaşatan Trabzon’un Maçka İlçesi’nde, Maçkalılarla beraber Kalandar ayı kutlamalarına katılıyor. Rumi takvime göre yeni yılın ilk gününü karşılayan Livera Köyü sakinleri, 13 Ocağı 14 Ocağa bağlayan geceyi büyük bir coşkuyla kutluyor.

Doğu Karadeniz Bölgesi’nde çeşitli uyarlamaları olan kalandar gecesi kutlamaları, özellikle Trabzon’un eski Rum köylerinde tarihî bir öneme sahip. Kalandar sözcüğünün, Latince’de ‘takvim’ anlamına gelen ‘calandae’den türediği tahmin edilmekte. Benzer bir gelenek, Ermeni folkloruna da ‘Kağant’ adıyla geçmiştir. Yeni yılın kutlandığı gece bölgede yapılan ritüeller, çocukların dışarı çıkıp evleri dolaşmasıyla başlar. Hane hane gezilerek, kapılara konan poşetlerin hediyelerle dolması beklenir. Bu esnada söylenen mâniler ve farklı kostümler giyilerek Kara Koncoloz, ayı, gelin ve sarhoş gibi karakterlerle yapılan temsiller, Kalandar ritüelinin bir parçasıdır. ‘Kalandar kırılması’ diye tabir edilen, ayın ilk günü eve giren kişinin uğur veya uğursuzluk getireceğine dair inanış da söz konusudur.

Maçka’nın Livera Köyü, bu köklü geleneği yaşatan bir kültür kavşağı. Yılın ilk gecesinin heyecanı köye ve oradan tüm hanelere yayılıyor. Horonların tepildiği köy meydanında, Gugulumdakiler adlı tiyatro ekibinin sahnelediği geleneksel doğaçlama temsili, kutlamalara katılanlar için büyük keyif kaynağı oluyor. Poşetleriyle kapı kapı gezmeye başlayan ekip, köylülerin davetkâr sürprizleriyle karşılaşıyor.

Doğu Karadeniz coğrafyasının kültürel kimliğini yansıtan bu tarihî gecenin coşkusu, İsmail Şahinbaş’ın sunumuyla İztv ekranına geliyor.

29 Ocak 2014: 22.00

30 Ocak 2014: 10.00