Dünya Bankası Başkanı Robert Zoellick, İstanbul’daki IMF toplantısında birinci senaryonun gerçekleşmesi için bir dizi fikir ortaya attı. Bu fikirler arasında ‘sorumlu kürselleşme’ tabiri de yer alıyor.
Demek ki Zoellick, IMF ve Dünya Bankası’nın başını çektiği küreselleşmenin bu güne kadar ‘sorumsuz’ olduğunu açıkça kabul ediyor. Bunu kabul ettikten sonra da, pek çok şirketin yaptığı gibi kendisine sosyal sorumluluk projeleri arıyor. Zoellick, konuşmanın devamında, bu küresel sosyal sorumluluk projesi hakkında ipuçları da veriyor: ‘Krizden olumsuz etkilenen en fakir ülkeleri koruma altına almak’.
Zoellick’in, IMF’in ve diğer küresel aktörlerin göremediği ise şu. Kökteki sorun dünyanın bazı ülkelerinin çok fakir olması değil. Tam tersine, dünyanın bazı ülkelerinin aşırı zengin olması. Bu zenginlik düzeyini sürdürmek için, her türlü haksızlığa göz yumması, çeşitli bahanelerle bu haksızlıkları meşru kılması. En başta da, ‘doğa hakkını’ tanımaması. Dünyanın yeraltı ve yer üstü zenginliklerini, bu zenginliği kullanan tüm canlılarla birlikte geri dönüşsüz yok etmesi. Ülkelerin, doğadan aldığını yerine koymak gibi bir çaba içine girmemesi.
Bir gün, o günün IMF ve Dünya Bankası yetkililerinden şu sözleri duymayı istiyorum:
Dünyanın bütün ülkeleri, ‘doğa hakkını’ tanımalıdır. Doğadaki tüm varlıkların haklarını onlara iade etmeden, ne yerel, ne ulusal, ne de küresel ölçekteki ekonomik sorunlarımızı çözmek mümkün olmayacaktır. Çünkü insan varlığı ve ekonomik faaliyetleri, her şeyden çok doğadan aldığımız kaynaklara bağımlıdır. Toprağa, suya ve havaya ve bu kaynakları kullanan diğer tüm canlılara haklarını iade etmeden, insan refahını da tam olarak sağlayamayacağız. İnsanlık, insan haklarını kabul ederek sınırlarını çizdiği küresel adalet anlayışını, “doğa hakkını” tanıyarak evrenselleştirmelidir.
İşte ancak böyle bir konuşma yapıldığı anda, dışarıda insanlar yaralanmaz. İçerde konuşanların onuru, sokakta eylem yapanların yaşamı ve tümüne can veren doğanın kadim dengesi ayaklar altında kalmaz.
07.10.2009
Güven Eken
Doğa Derneği Başkanı