Evrensel ölçekteki doğal ve kültürel değerleriyle dünyada UNESCO’nun 10 dünya mirası kriterinden 9’unu birden karşılayan tek alan olmasına karşın Ilısu baraj projesi nedeniyle yok edilme tehlikesiyle karşı karşıya olan Hasankeyf, Doç. Dr. Adnan Çevik’in hazırladığı rapora göre Anadolu’daki ilk Türk – İslam başkenti (lerinden) ve İslamiyet’in Anadolu’da kök saldığı ilk bölge.
Doğa Derneği tarafından organize edilen söyleşide Çevik, geçtiğimiz hafta Hasankeyf’i sular altında bırakacak Ilısu Barajı’nın nehir derivasyon işlemini başlatmak için bölgeye gelen ancak protestolar nedeni ile Hasankeyf’e giremeden bölgeden ayrılan Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu’nun “Hasankeyf’teki taşınacak tarihi eserleri taşıyacağız, bu eserleri kurtaracağız. Su altında kalanları da koruyacağız ayrıca benzerlerini de yapacağız” şeklindeki açıklamalarına tepki gösterdi.
Hasankeyf’in (Anadolu) İslam tarihi açısından eşsiz bir öneme sahip olduğunun altını çizen Doç. Dr. Adnan Çevik, bu eserlerin taşınmasının bilimsel olarak mümkün olmadığını belirterek “Hasankeyf’te yok edilme tehlikesiyle karşı karşıya bulunan önemli İslam eserlerinin başında Artuklu ve Eyyûbi dönemlerinden kalan camiler, külliyeler, Türbeler, Zaviyeler, saraylar ve Hasankeyf Köprüsü geliyor. Mesela bunlardan biri olan ve aşağı şehirde yer alan Büyük Saray’dan sonra Hasankeyf’in en görkemli harbesi görünümdeki Koç Camii, avluya acılan dev eyvanı estetik programın odağı yapan tasarım anlayışıyla Malatya Ulu camii ile birlikte bu esere, Anadolu camileri arasında eşsiz bir konum kazandırmaktadır. Öte yandan bu eyvan içerisinde eşsiz bir başka şaheser ise, örneği ancak Selçuklu İran’ında görülebilen süslemeli alçı oyma işçiliği ile anıtsal ölçülerdeki mihraptır. Ayrıca ortaçağın en görkemli mühendislik dehası olan Hasankeyf köprüsü ile yine Anadolu’da ikinci bir örneği olmayan Zeynel Bey türbesi de Hasankeyf’de yer alan en nadide İslam eserleri arasında bulunmaktadır. Ilısu barajı, sadece Hasankeyf’i değil aynı zamanda Türk İslam tarihinin Anadolu’daki izlerini de yok edecek. Hasankeyf bu toprakların toplumsal ve kültürel belleğini temsil ediyor. Neresinden bakarsanız bakın, korumak yok etmekten daha kazançlı” dedi.