Anamas Bölgesi, Eğirdir Gölü ile Beyşehir Gölü arasında yer alan yüksek bir coğrafyanın ismi olup, Toros Dağları’nın kuzey bölümünü oluşturur. Günümüzde Anamas Dağları’nın eteklerinde Aksu yerleşimi bulunmaktadır. Aksu, Akdeniz Bölgesi’nin Göller Bölgesi’nde yer alan Isparta’nın bir ilçesi konumundadır. Doğudan Şarkîkaraağaç, Yenişarbademli, güneyden Sütçüler, batı ve kuzeyden de Eğirdir ile komşu olan ilçe yaklaşık 1200 metre rakımda, şehir merkezine 62 km mesafededir.
Göllerin ve dağların coğrafyası Anamas
Anamas Bölgesi yüksek bir coğrafyadır. Dedegöl Dağı ile birlikte, Anamas’a ait bölge içerisinde yer alan ve Anamas’a yakın coğrafyada bulunan; Sultan Dağları (Yalvaç-Akşehir-Afyon), Tota Dağı (Sütçüler), Barla Dağı (Eğirdir), Kızıldağ (Şarkîkaraağaç), Yaka Kanyonu (Aksu), Pınargözü Mağarası (Aksu-Yenişarbademli), Çandır Tabiat Parkı (Sütçüler) floristik açıdan oldukça zengindir. Pınargözü civarı, Eğirdir Gölü, Çandır, Kızıldağ, Tota Dağı, Sorgun Yaylası, Anamas Yaylası ve Sarıçiçek Yaylası civarı ilginç doğal güzellikleri ile dikkati çeken bölgelerdir.
Akdeniz, Avrupa-Sibirya ve İran-Turan iklim bölgeleri
Sultan Dağları, Dedegöl Dağı gibi yöreler de Akdeniz ve İran-Turan bölgelerinin kesişim yerinde bulunmaktadır. Arazisi genelde dağlık ve engebelidir. Kayaları genelde serpantin, volkanik ve kireçtaşı özelliğindedir. Anamas Bölgesi’nin en düşük rakımlı yerleşim merkezleri Sütçüler İlçesi’ne bağlı Çandır Kasabası (yaklaşık 600 metre) olup, Sütçüler 1000, Eğirdir 950, Isparta şehir merkezi 900 metre rakımda olurken, Aksu 1200 metrelik bir rakıma sahiptir.
Geçiş kuşağında zengin bir coğrafya
Anamas Bölgesi ve Aksu, iklimlerin ve vejetasyon bölgelerinin geçiş kuşağında yer almaktadır. Bir taraftan karasal iklimin ve İran-Turan fitocoğrafi bölgesinin etkileri ve elemanları görülürken, diğer taraftan Akdeniz ikliminin fitocoğrafi bölgesinin etki ve elemanları görülmektedir. Bu bağlamda bölgenin florası oldukça zengindir.
Suyun gözü Anamas
Pamfilya Ovası’na (Antalya) inen tüm suların hemen hemen kaynağını Anamas Dağları oluşturur. Bu kadar suyun çıktığı bölgenin çiçek türleri yönünden fakir olması beklenemezdi elbet. Türkiye florasının endemizm oranı % 34 olup en çok endemik bitki İran-Turan fitocoğrafya bölgesinde görülür. Bunu sırasıyla Akdeniz ve Avrupa-Sibirya fitocoğrafya bölgeleri izler.
Aromatik bitkiler
Dedegöl Dağı’nın en belirgin familya türleri Asteraceae, Fabaceae, Caryophllaceae iken, Aksu’da Asteraceae, Lamiaceae ve Caryophyllaceae sıklıkla görülür. Aksu’da Akdeniz fitocoğrafya elemetleri oranı % 23, İran-Turan fitocoğrafya elemetleri oranı % 11, Avrupa-Sibirya fitocoğrafya elementleri % 9 olurken endemizm oranı % 25 civarındadır. Dedegöl Dağı’nda ise Akdeniz fitocoğrafya elemetleri oranı % 18, İran-Turan fitocoğrafya elemetleri oranı % 11, Avrupa-Sibirya fitocoğrafya elementleri % 5 olurken endemizm oranı % 18 civarındadır. Anamas ve Eğirdir yöresinin tıbbi-aromatik bitkileri yörede doğal olarak bulunur ve yılın 9 ayını kapsayan geniş bir zaman aralığında çıkmaktadır.
Anamas ve Eğirdir bölgelerinde doğal olarak yetişen aromatik bitkiler
Kekik, Acı yavşan, Isırgan otu, Yayla çiçeği, Şalba, Altın otu, Kuzugöbeği, Kuşburnu, Labada, Yarpuz, Baldıran, Arı otu, Yenilebilir mantar taksonları, Adaçayı, Yılan burçağı, Kuzukulağı, Dağ çayı, Su teresi, Karağan, Karabaş otu, Salep, Dağ kekiği, Dere çayı, Ayvadana, Papatya, Ebegömeci, Sığırkuyruğu, Sumak, Çayır mantarı, Dağ soğanı, Çöğen, Çayır soğanı, Sümbül, Alıç, Yakı otu, Ihlamur, Tavşan otu, Katran, Yılan çiçeği, Çiğdem, Gelincik, Dağ pancarı, Sirken, Göz otu, Eşek marulu, Andız kozalağı, Dikenardıç, Karamık, Çam sakızı, Güneğik, Dağ nanesi, Gerdeme, Dağ elması, Yağlı ardıç giliği, Oğul otu, Kızılcık, Topuzluk, Menengiç, Siğil otu, Böğürtlen, Çınar, Ayrık otu, Keçi biçiği, Kırkdamar otu, Kuşgözü, Sancı otu, Ayı otu, Sığırdili otu, Saçkıran otu, Kanlık, Dağ çileği, Göğen, Deve dikeni, Hardal, Çobandüdüğü, Dereotu, Sakız otu, Kara meşe Gıliği, Söğüt, Akdiken, Menevşe, Pırnal meşesi, Turp, Demir dikeni, Dağ lalesi, Hünnap, Sarmaşık, Dağ karanfili, Bıtırak.
Dağın Şen Yüzü; Dedegöl
Bu bölge ile ilgi olarak, Digiturk İztv’deki Sırtçantam kuşağında yayımlanmak üzere ‘Dağın Şen Yüzü; Dedegöl’ isimli belgesel film çekmiştik. Anamas Bölgesi’ni ve bölgenin coğrafyasını merak edenler için bu belgeseli tavsiye ediyorum…
Metin ve fotoğraflar: İsmail Şahinbaş